ТАРИАЛАНГИЙН УСАЛГААНЫ УСНЫ ЭДИЙН ЗАСГИЙН ҮР АШГИЙГ ТООЦОХ АСУУДАЛД

ТАРИАЛАНГИЙН УСАЛГААНЫ УСНЫ ЭДИЙН ЗАСГИЙН ҮР АШГИЙГ ТООЦОХ  АСУУДАЛД

ШУТИС-ийн Барилгын инженер, архитектурын

сургуулийн тэргүүлэх профессор, доктор М.Дугармаа

“Ургацад хэдий хэмжээний ус зарцуулснаар бус, харин хэдий хэмжээний ухаан зарцуулснаар үр дүн тодорхойлогддог – уснаас илүү ухаан чухал”  АЛФРЕД ДИКИН. 1890

      Усны  хэрэглээний үр ашиг гэдэг нэр томъёо нь эдийн засгийн бүтээмжийн ойлголтоос үүдэлтэй. Бүтээмж гэдэг нь ямар нэг нэгж бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг бий болгоход зарцуулагдах материаллаг болон материаллаг бус орцын  хэмжигдэхүүн юм. Иймээс тариалангийн усалгааны усны бүтээмж нь  нэгж хэмжээний ургацыг  үйлдвэрлэхэд зарцуулагдсан усны хэмжээгээр илэрхийлэгдэнэ.  Нэгж бүтээгдэхүүнд шингэсэн усны хэмжээ ба  үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүний  урвуу харьцааны үзүүлэлт хэдий  чинээ  их  байна тэр чинээгээр үр ашиг өндөр байна.

Авто замын доогуурх ус гаргуурын тооцоо

Авто замын доогуурх ус гаргуурын тооцоо

Дугуй огтлолтой ус гаргуур, оролтын хэсэг урвуу ханатай.

Тэгш өнцөгт огтлолтой ус гаргуур

Энэ тооцоонд хамгийн их үерийн урсацын хэмжээг туршилтын болон загварчлалын аргаар тодорхойлж гидрологийн болон гидравлик тооцооны зарим програмуудыг ашигласан болно.

ЭКО УСНЫ БАРИЛГА БА СЭЛБЭ ГОЛ

Оюутнуудын хийсэн судалгааны ажилтай танилцана уу.

ЭКО УСНЫ БАРИЛГА БА СЭЛБЭ ГОЛ

¹Б.Санчир, Б.Одгэрэл, Ц.Мөнхжаргал

²Б.Аюурзана

1 - Усны нөөц, экологийн II курсын оюутнууд, sanchirbayambatseren@yahoo.com, Odgerel_95@yahoo.com,

Хураангуй

Хот дотор урсаж байгаа гол нь тухайн хотын хөгжил, өнгө үзэмж, хүмүүсийн амралт чөлөөт цагаа зөв боловсон өнгөрүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлж өгдөг. Манай Улаанбаатар хотод Улиастай, Сэлбэ, Дунд зэрэг голууд байдгаас экологийн хүндэвтэр байдалд байгаа нь Сэлбэ гол юм. Бид энэхүү судалгааны ажилд Сэлбэ голын нэг хэсгийг (100 айлын гүүрнээс Сансарын гүүр хүртэл) сонгон авч тэр хэсэгт тулгамдаж буй асуудал болох загасны нүүдлийг шийдвэрлэх төлөвлөлтийн ажлыг загварчлалын аргаар судалж гүйцэтгэлээ. Судалгаагаар одоо багаа ус халиагууруудад загас өнгөрүүлэх налуу байгууламж төлөвлөх, голын үлдсэн хэсгүүдэд байгалийн мэт голдиролтой сувгууд, ус халиагуурыг төлөвлөж өгөхөөр болов. Энэ судалгааны ажилд голын амьдрах орчныг сайжруулах усны барилга байгууламжийг төлөвлөх ажлыг Сэлбэ голын жишээн дээр хийж гүйцэтгэсэн болно.

Түлхүүр үг: Ус халиагуур, загас өнгөрүүлэх налуу байгууламж, загасан өнгөрүүлэх суваг, экосистем

Tuul River Flood Analysis

Америкийн Нэгдсэн улсын Инженерийн армийн корпсын хийсэн Туул голын үерийн тархалтын загварчлалын тайланг оруулж байна. Сургалтаар материал нь тараагдсан боловч зарим хэрэгтэй хүндээ хүрээгүй байж болно. Та бүгдэд хэрэгтэй мэдээлэл байж болох юм. Гидравлик, гидрологийн нэг хэмжээст шугаман загварчлалыг залуучууд маань эхнээсээ хийдэг болж байна. 

Tuul River Flood Analysis

Introduction

This documents the development of the Tuul River, Mongolia hydrology and hydraulics model development for the Tuul River Flood Analysis Workshop.  The models are intended to assist local floodplain management officials to begin the evaluation of building a dam on the Tuul River for water supply and floodplain management.  The HEC-HMS and HEC-RAS models should be considered preliminary for the watershed and river analysis.  Limited observed precipitation, river flow, and river stage data is available for calibration and verification of model results.  Further, the terrain data used for geometric input is not accurate in the main channel; therefore the conveyance (or carrying capacity) of the main channel is not clearly known.  Further, the accuracy of the ground surface elevation data  does not provide enough accuracy in the floodplain to develop a highly accurate river hydraulics model or floodplain boundaries.  Therefore, this model should only be used for preliminary assessment – high accuracy terrain data should be acquired and used in the model before significant conclusions are reached.