Гидро-Ази 2014 /Red team/

Гидро-Ази 2014 олон улсын усны хөтөлбөр

Гидро-Ази нь Азийн улсуудын усны мэргэжилээр суралцдаг оюутнуудад зориулсан судалгааны богино хэмжээний хөтөлбөр бөгөөд жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулагддаг. Энэхүү арга хэмжээнд Монгол улсын усны мэргэжлээр суралцдаг оюутнууд 2014 оноос эхлэн оролцож байна. 

Гидро-Азийн вэб сайт

Гидро-Ази нь дараах сэдвийн хүрээнд зохион байгууллагддаг.

• Гидрвалик, гидрологийн загварчилал
• Усны чанарын загварчилал
• Усны менежмент

Доорхи илтгэл нь Гидро-Ази 2014- ийн үндсэн хэсэгт оролцсон 2-р багийн оюутнуудын судалгааны ажлын тайлан болно. Монголоос орлцож буй оюутнууд бүгд багуудад хуваагдаж оролцсон ба энэ багт Тунгалагтамир (MsC) ажилласан юм.

Бусад багуудын илтгэлийг олохоороо нийтлэх болно. Мөн дараа дараагийн жилүүдийн илтгэлүүдийг ч нийтлэх болно. Ингэснээр оюутнууд судалгаа шинжилгээний ажлын баримжаатай болох, ямар програм хангамж ашиглах, холбоотой мэдээллийг олж авах боломжтой юм. 

Хагшаасны загварчилал хэлэлцүүлэг/Sediment transport workshop Tokyo/

THESIS-2016

Хагшаасны динамикийн хоёр фазат загварчилал /Two-pHase modEling for Sediment dynamIcS/

THESIS гэдэг бол хагшаасны динамикийн хоёр фазат загварчлал хэмээх зорилгын товчилсон нэр юм. Олон улсын ус ба хүрээлэн буй орчны судалгааны холбоо болон Францын Гидротехникчдийн холбооны хамтын санаачлагаар энэхүү эрдэм шинжилгээний хурлыг 2011 оноос хойш зохион байгуулах болжээ. 

Хамгийн эхний хурал THESIS 2011 болон удаах хурал THESIS 2013  нарыг Францын Гидротехникчдийн холбооноос Францын Чатоу хотноо амжилттай зохион байгуулсан байна. 

Голын ёроолын манхан/атираажилтын хэлбэршилт, тооцонгийн үр дүн. эх сурвалж: Яасугийн сайт

THESIS - ийн зорилго:

• Геофизикийн урсгал дахь хагшаасны хөдөлгөөн, түүний динамикийг судлах, түүнийг хоёр фазат байдлаар загварчилах судалгааг дэлгэрүүлэх, боловсронгуй болгох
• Судлаачдын санал бодол, үр дүнгээ хуваалцах боломжийг бүрдүүлэх, судалгааны эрчмийг түргэсгэх г.мэт юм.

Хоёр фазат гэдгийн учир нь уламжлалт тооцон бодох аргачлалд Эйлэрийн хандлага давамгайлсан, Эйлэрийн координатад тасралтгүйн орчиноор судлагдахууныг төлөөлүүлдэг байсан нь зарим тохиолдолд үнэнд нийцэхгүй, хийсвэрлэлтэй байдаг юм. Тухайлбал хагшаасыг эзлэхүүнээр нормалчилж концентраци байдлаар авч үзэн түүний динамикийг конвекци-тархалтын тэгшитгэлээр тооцоолох нь Эйлэрийн аргачлал юм. Конвекци-тархалтын тэгшитгэлийг бодох хэлхээст аргын (төгсгөлөг ялгавар, төгсгөлөг элемент, төгсгөлөг эзлэхүүн г.м) нарийвчлалаас хамаарч ялгаатай үр дүнг үзүүлэх боловч хагшаас гэдэг нь өөрөө хатуу эгэл хэсгүүдээс тогтох учир тасралтгүй орчин мэтээр авч үзэх нь өрөөсгөл юм. Иймд Лагранжийн аргачлалыг Эйлэрийн аргачлалтай хослуулах эсвэл дан Лагранжийн аргачлалаар хагшаасны динамикийг судлах нь хагшаасны физик шинж чанарт дөхөх маягтай юм. Хоёр фазанд ус ба хагшаас нь шингэн ба хатуу гэсэн фазаар тооцогдох ёстой болж байна.

ЛаТеХ дээр ажиллаж сурах нь \working with LaTeX\

ЛаТеХ дээр ажиллах хэдхэн зөвөлгөө

LaTeX буюу ЛаТеХ (техник гэдгийн тех шүү, текс биш) нь янз бүрийн хэвлэл, бичвэр бэлтгэх систем юм. ЛаТеХ нь их сургуулиуд, эрдэм шинжилгээний байгууллага, хэвлэлийн үйлдвэрүүдэд стандарт болтлоо өргөжин хэрэглэгдсэн хэрэглээний програм юм.
Ворд дээр бид вордын зэснүүдийн тусламжтай бичвэр, эх бэлтгэдэг бол ЛаТеХ дээр нэгэн төрлийн код бичих маягаар эх текст бэлтгэнэ. 
ЛаТеХ нь үнэгүй, чөлөөт, нээлттэй програм учир татаж аваад суулгаж хэрэглэхэд ямарч асуудал байхгүйн дээр хэрэглээд сурчихвал дажгүй харагдацтай эх бичвэр бэлтгэх цаашдаа сурах, судлах үйлсэд их л тус болох юм байна. 
ЛаТеХ-ийн тухай монгол хэл дээр элбэг материал байгаа учир элдэв долоон юмаа болиод үндсэн ажилруугаа оръёо. Монгол хэл дээрх материалууд:
Википедиа 
Танилцуулга
Бас танилцуулга
Ном, гарын авлага
Юу гарах нь мэдэгдэхгүй боловч хэрэгтэй коммандууд г.м олон хөөрхөн юм байна.

Дээрхүүдийг уншчихад ямархуу юм байдагийг ойлгох байхаа.

Англи дээр маш олон лавлахууд байх ба эдгээрээс хамгийн дээр нь Онлайн гарын авлага юм. 
Хэрэгтэй нэмэлт багцуудыг СТАН-аас авна. 
За миний машин дээр MikTeX суусан байгаа. Техдэхдээ TeXStudio эсвэл TeXworks ашигладаг. TeXStudio нь кодоо эмхэтгэж хөрвүүлэхэд цаг ачаалдаг боловч TeXworks -өөсөө хамаагүй дээр санагдсан. 

За энэ зураг TeXStudio - г харуулах ба эхний хагас нь Техстэж буй кодийг, дараагийн хагас нь гарч буй үр дүнг харуулж байгаа юм. Кодоо бичээд эмхэтгэхдээ хоёр ногоон сум (Built and View) эсвэл нэг мөсөн нэг ногоон (compile) сум дээр дарна. 

Техсдэж эхлэхийн өмнө бичвэрийн төрлөө зааж өгөх ёстой. Гол нь ТеХийн өөрийнх нь комманд урагш бөхийсөн ташуу зураасаар эхэлдэг гэдгийг санах хэрэгтэй. Эх бичвэрийн төрөл ном, өгүүлэл, илтгэл, тайлан, диплом гэх мэт олон төрөл байх ба эдгээрийн алин болохыг хамгийн эхэнд documentclass гэдгээр зааж өгнө. Бүх төрлийн бичвэрийн хувьд нэг ижил комманд нь эх хаанаас эхлэж хаана дуусахыг зааж хязгаарлах явдал юм. Дараах кодыг сайтар ажиглаарай.

1 2 3 4 5

\documentclass[12pt]{report} \begin{document} Gol zuilee end bichne. \end{document}

Цэгэн мэдээллийг Нюфлотоор дүрсжүүлэх /Plotting point data using Gnuplot/

Цэгэн мэдээллийг Нюфлотоор дүрсжүүлэх

Plotting point data using Gnuplot

Хүндийн хүчний үйлчлэл дор тээвэрлэгдэж буй хагшаасны ширхэглэлийн хурдны орон

Тооцон бодох ухааны тооцооллын эцсийн үйлдэл бол төгсгөл үйлдэмж /post-processing/ юм. Ялангуяа шингэний динамикт Лагранжийн аргачлалаар шингэний хөдөлгөөнийг загварчилах эсвэл молекул динамикт молекулуудын хөдөлгөөнийг Ньютоны хоёрдугаар хуулиар загварчилах гэх мэт тохиолдолд гарч байгаа үр дүн болох цэгэн/эгэл хэсэг дээрх физикийн утгыг ялган харуулах шаардлага гардаг. 

Ялангуяа, Гөлгөржүүлсэн эгэл хэсгийн гидродинамик, хөдлөх эгэл хэсгийн хагас илэрхий арга гэх мэт Лагранжийн эгэл хэсэгт суурилсан аргуудаар шингэний хөдөлгөөнийг тооцоолж байгаа үед яалтачгүй цэгийн мэдээллийг янз бүрийн байдлаар дүрсжүүлж бичлэгжүүлэх шаардлага гарна. Одон орон судлалд одод, одонцоруудын мөргөлдөөн гэх мэт зүйлс мөн л цэгийн мэдээллээр л өгөгдөнө. За олон юм нуршилгүй яаж цэгэн мэдээллээ дүрсжүүлэх Нюфлотын кодыг авч үзье.

Смагоринскийн загварчлал /Smagorinsky Sub-grid scale model/

Байгаль дээрх ихэнх урсгал турбулент шинж чанартай байдаг. Голын усны урсгал, шуурга, агаарын урсгал, циклон, үүлний хэв маягийн өөрчлөлт эсвэл нарны шуурга, огторгуй дахь урсгал гэх мэт гээд турбулент шинж чанарыг агуулсан урсгал эргэн тойронд элбэг бий. Өмнө бид К-Эпсилон загварын тухай авч үзсэн бол одоо Том хуйлралтын симуляцийн нэг хувилбар болох Смагорискийн дэд торны ойролцооллыг авч үзэх гэж байна. Дифференциал тэгшитгэлийг тооцон бодоход бодлогын хүрээг тодорхой геометрийн элементүүдэд торлон хуваах ба элементийн уртын хэмжээс нь тооцооны чухал парамет болдог. Уг уртын хэмжээс дээр том хуйлралтыг ялган таних дахин нэг уртын хэмжээсийг авч үзэж байгаа нь дэд тор гэж нэрлэгдэж байгаа юм. 

Даралт-Хурдны итерацитай Шийдлийн алгоритмоор НС-ын тэгшитгэлийг боловсруулсан код. Турбулент Смагорискийн загвар мөн ашиглагдсан. Нягтын үйлчлэлийн бодлого /Lock-exchange by Prof Hosoyamada Tokuzo/

Смагоринскийн дэд торны хэмжээст загварчлал

Смагоринскийн турбулент загварчлал нь Том хуйлралтын симуляци (Large Eddy Simulation) хэмээх турбулент урсгалыг загварчлах багц загварын нэг хэлтэрхий юм. 1963 онд Жосеф Смагоринский атмосферийн эрчимжсэн урсгалыг тооцолохдоо том хуйлралтын симуляцийг танилцуулсан боловч анх 1970 онд Жамес Леардорф үндсэн санааг нь боловсруулсан байна.

Шингэний хөдөлгөөн нь орон зай болон цаг хугацааны хэмжээстэд турбулент урсгалыг тооцоолон илэрхийлэх боломжтой ба энд зарах аргачлалыг Шууд тооцооллын арга (directnumerical simulation) гэж нэрлэдэг. Энэ аргачлал нь тооцооллын багтаамж өндөртэй, урт хугацааны симуляци шаарддаг учир цаг хугацаа болон багтаамж хожих турбулент загваруудыг боловсруулж эхэлсэн байна.

Нөгөө талаас Колмогоровийн (1941) хувийн төсийн (self-similarity) онолын утга санаагаар бол урсгалын том хуй нь бага хэмжээсийн хувьд нийтлэг мэт болж геометрын хэмжээсээс хамааралтай болно.  Энэ онцлог санаан дээр Том хуйлралтын симуляцийн загварууд боловсруулагдсан байна. Ингээд Смагоринскийн дэд торны хэмжээст загварчлалын тухай авч үзье.

Шингэний динамикийг дүрслэн харуулах тэгшитгэл нь урсгал тасралтгүйн болон моментын тэгшитгэлүүд билээ. Тэдгээрийг үл шахагдах шингэний хувьд бичвэл:

Энд тау’’ нь зунгааралтын шүргэх хүчдэлийн тенсор ба f_m нь биеийн хүч болно.

33 дахь эрдэм шинжилгээний бага хурал /Research recital of Niigata area/

第33回 新潟会研究調査発表会

Японы барилгын инженерүүдийн холбооны Нийгата дахь салбараас зохион байгуулсан 33 дахь эрдэм шинжилгээний бага хурал

Үзэгчдэд анхаарлаа хандуулсанд нь талархаж бэлдсэн инээд

Энэ хуралд тавигдсан илтгэлээ толилуулж байна. 
Илтгэлүүдийг дараах цахим хаягаар үзэх боломжтой. Холбоос
Харин бидний илтгэлийг дараах хоёр холбоосоор үзнэ үү.
大河津分水路河口における密度流と土砂輸送の数値計算 (Оокоүзү сувгийн адаг дахь нягтын үйлчлэл болон хагшаасны зөөгдөлтийг тооцон бодсон нь)
Numerical simulation of flow past a square obstacle with Lattice Boltzmann method

Газрын доорхи усыг ЛБА-аар загварчилах үндэс /Groundwater flow simulation with LBM/

Газрын доорхи усыг ЛБА-аар загварчилах үндэс

Газрын доорхи усны урсгалыг энгийнээр /бүхнийг энгийнээр бодитоор гэдэг бол зөв бодох үндэс/ авч үзвэл өмнөө маш олон хөрсний үрлэн саадтай шингэний урсгал гэсэн үг. Урсгалын хурд маш бага байх ба гол хөдөлгөгч хүч нь хүндийн хүч, капиляр хүч байна. Газрын доорхи усны хөдөлгөөн бүх л шингэний урсгалыг илэрхийлэгч Навьер-Стокесийн тэгшитгэлд захирагдах ба үүнд эсэргүүцлийн илэрхийллийг оруулахад л хангалттай. Дарсийн хууль бол энэ эсэргүүцлийн нэг ойролцоолол юм. Сүвэрхэг орчны урсгал нь усны барилгад ихээхэн тохиолдоно. Шороон боомтын /аливаа шороон байгууламж/ дотуурх болон бууриар шүүрэх шүүрэлтийн урсгал бол энэ төрлийн барилгын тооцооны болоод аюулгүй ажиллагааны чухал хэсэг юм. Бетон байгууламжийн дотуур ч хүртэл шүүрэлт явагдаж байдаг. Бетоны ан цавд ус орж хөлдөн түүнийг эдвэх нь судлах, сэргийлэх ёстой асуудлуудын нэг юм. Уснаас мөс үүсэх процессийг бодчихвол монголд тулгамдаж байгаа нилээд хэдэн асуудлыг шийдчих боломж бүрдэнэ. Тухайлбал асфальтан замын хагарал, хөөлт, хотойлт гэх мэт. 

За тооцон бодох ухаан бол хөгжөөгүй орны мэддэггүй цоохор, хөгжиж буй орны мэргэн цоохор боловч улсаа хөгжихыг нь хараад сууна гэж юу байхав. Чаддагаасаа чаддаггүй хүртэл монгол хэл дээр мэдлэг үйлдвэрлээд л байх нь мөхөс миний зарчим.

Доорхи илтгэлийн pdf хувилбарыг эндээс авна уу.

Тэкстэн дунд байгаа одууд бол томъёоны аль нэг гишүүдийн тайлбар гэдгийг анхааруулъя. Завгүй болхоор оруулж амжихгүй юм.

СҮВЭРХЭГ ОРЧИН ДОТУУРХ ШИНГЭНИЙ УРСГАЛЫГТООЦОН БОДОХ

Бадарчийн Аюурзана, Эрдэнэбаярын Тунгалагтамир

Япон улсын Нагаока Технологийн их сургууль

ХУРААНГУЙ

Шинжлэх ухааны ихэнхи салбар тэр дундаа инженерчлэлийн салбарын судалгааны чухал чиглэл бол тооцон бодох ухаан юм. Ус, шингэнтэй холбогдсон инженерчлэлийн салбарт уг ухаан нь тооцон бодох шингэний динамик хэмээн нэрлэгдэж салбарын чухал асуудлуудыг шийдэхэд үнэтэй хувь нэмрээ оруулж байна. Энэхүү илтгэлд харьцангуй шинэвтэр шингэний хөдөлгөөнийг тооцон бодох арга болох Латтис Больцманы аргыг (цаашид ЛБА гэх) сүвэрхэг орчин дундуурх шингэний урсгалд хэрхэн ашиглаж байгаа тухай дурьдах юм.  ЛБА нь бусад уламжлалт тооцон бодох аргуудтай (төгсгөлөг аргууд) харьцуулбал сүвэрхэг орчныг загварчлахад маш тохиромжтойн дээр, хэд хэдэн ялгаатай замаар тооцон бодох боломжийг бүрдүүлж өгч байгаа нь хэмжээсийн янз бүрийн түвшинд газрын доорхи усны хөдөлгөөн, түүнд ууссан бодисын тархалт/дисперси зэргийг загварчлах боломжтойг харуулж байна. Энэ илтгэлийн үр дүнд гарсан тооцооны тохирол болон өмнөх ижил төстэй судалгааны материалуудаас үзэхэд ЛБА нь сүвэрхэг орчин дотуурх урсгалын динамик шинж чанарыг загварчлах өндөр бүтээмжтэй, нарийвчлалтай арга гэдгийг баталж байна.

Түлхүүр үг: Тооцон бодох шингэний динамик, Латтис Больцманы арга, сүвэрхэг орчин дотуурх шингэний хөдөлгөөн.

Төлөвийн тэгшитгэл /Equation of state/

Төлөвийн тэгшитгэл

Шингэн ба хийн нягт даралт ба температураас хамаарах хамаарлыг төлөвийн тэгшитгэл илэрхийлнэ.  Төлөвийн олон тэгшитгэл байх ба ерөнхий хэлбэрийг нь дараах байдлаар илэрхийлж болно.

f(p,V,T)=0

сонгодог тэгшитгэл болох идиаль хийн төлөвийн тэгшитгэлийг дараах байдлаар илэрхийлнэ.

pV=nRT

Энд бид маш энгийн төлөвийн тэгшитгэлүүдийг авч үзнэ. Агаар ба ус нь бидний амьдралд өргөн тааралддаг түмэн бодисын төлөөл юм. Температур болон оршин байгаа газрын даралтаас хамаарч энэ хоёрын нягт өөр өөр байна. Тиймээс усыг арав хорин градуст хүртэл буцалгаж болно гэж байгаа юм.

Цэвэр усны нягт атмосферийн даралтанд температураас хамаарах нь

Цэвэр усны нягт 1000кг/м3 гэж үздэгч нарийндаа авч үзвэл энэ утганд хүрэхгүй бөгөөд цельсийн 4 градуст энэ утганд машид ойртон ирдэг байна. Даралт тогтмол үед нягтыг зөвхөн температураас хамааруулж дараах тэгшитгэлийг бичжээ.

Усны нягт=999.842594+6.793952x10^-2t-9.095290x10^-3t²+1.001685x10^-4t³-1.120083x10^-6t⁴+6.536332x10^-9t⁵

Энэ тэгшитгэл нь 0 градусаас дээш 40 градус хүртэл хүчинтэй гэдгийг сануулъя. Энэ тэгшитгэлийг програмчилж код бичвэл:

1:     program water_density  
2:     real rho  
3:     real tem  
4:     open(1,file='water_dense.dat')  
5:     do tem=temr,10,0.1  
6:     rho=999.842594+6.793952e-02*tem  
7:     &  -9.095290e-03*tem**2  
8:     &  +1.001685e-04*tem**3  
9:     &  -1.120083e-06*tem**4  
10:     &  +6.536332e-09*tem**5  
11:     write(1,*) tem, rho  
12:     enddo  
13:     close (1)  
14:     end program  

Нагаокагийн Барилгын инженерчлэлийн 23 дахь үзэсгэлэн/23th festival of Civil engineering in Nagaoka/

Иргэний инженерчлэлийн 23 дахь үзэсгэлэн

(Нагаока хот 2015)

"Барилга, бүтээн байгуулалт, инженерчлэлийн эцсийн хэрэглэгч нь иргэд болохоос инженерүүд бид өөрсдөө биш шүү дээ. Өөрсдөө хийж бүтээдэг ард түмэнд бусдын барааг сурталчилах барилга экспо хэрэггүй. МОНГОЛД Гадны барааг сохроор сурталчилах экспо хэзээ дуусч, өөрсдийн бүтээлээ иргэдэд таниулах үзэсгэлэн хэзээ эхлэх юм болдоо."

体験！発見！わくわくどぼく

Туршаад үз! Шинэ юм сур! Цагийг зугаатай өнгөрүүл!

Энэ оны 10 сарын 04-нд Нагаока хотын захиргаа, барилга, зам хариуцсан байгууллага зарим компаниудын хамтарсан Иргэний инженерчлэлийн 23 дахь үзэсгэлэн Эчико цэцэрлэгт хүрээлэнд болсон юм. Спонсор байгууллагууд нь:

Нюфлот ба Тэкфлотын зарим нэг чухал алхамууд /Important tips to visualize with Gnuplot and Tecplot/

Нюфлот ба Тэкфлотын зарим нэг чухал алхамууд

Сүвэрхэг орчин дундуурх шингэний хөдөлгөөн, түүний тооцооллын тогтворгүйжилт

ТЭКФЛОТ

TECPLOT бол нилээн эрт үеэс Тооцон бодох шингэний динамик болон физикийн судалгааны үр дүнгүүдийн графо-дүрслэлийг хийхэд зориулагдан хөгжиж ирсэн арилжааны програм юм. Ашиглахад хялбар бөгөөд оролтын мэдээний формат нь бичихэд хялбар байдаг учир элдэв төрлийн шилжүүлэг шаардлагагүй байдаг. Мэдээгээ ASCII форматаар биччихвэл Тэкфлотын өөрийнх нь хувиргагчаар мэдээг бинари мэдээлүү хөрвүүлчихнэ. Дараагийн жишээгээр та бүхэнд ASCII форматаар бичигдсэн мэдээг үзүүлье.

 TITLE="Simple data File"  
 Variables="X" "Y"  
 ZONE I=4 F=POINT  
 1 1  
 2 1  
 2 2  
 1 2  
 TEXT X=10 Y=90 T="Simple text"  

Энд TITLE нь мэдээний гарчгийг өгөх ба гарчиг нь давхар зартиг дунд байна. Үүний дараа мэдээний хувьсагчууд байх ба эдгээрийг мөн л VARIABLES= гэсэн үгний араас давхар зартиганд тус тусад нь хийж өгнө.

 Та бүхэнд Японы барилгын инженерүүдийн холбооны Нийгата муж дахь салбарын зохион байгуулж буй 2015 оны 33-р эрдэм шинжилгээний бага хуралд тавигдах илтгэлээ толилуулж байна. PDF файлаар татах бол энд дарна уу. Зарим текстэн дундах томъёо энэ тэрийг оруулах боломж байхгүй учир pdf файлыг нь үзсэн нь дээр байх.

PDF version of paper is provided to download in here.

Илтгэлийн нэр: Квадрат саад тойрч урсах урсгалыг ЛБА-аар тооцсон нь.

Numerical simulation of flow past a square obstacle with Lattice Boltzmann Method

Nagaoka University of Technology, Graduate student, Ayurzana Badarch

Nagaoka University of Technology, Professor Hosoyamada Tokuzo

Nagaoka University of Technology, Graduate student, Ohtake Takeshi

1.      Introduction

Numerical technique Lattice Boltzmann Method (LBM) is relatively new approach based on gas kinetic theory in meso-scale. Macroscopic variables such as pressure and velocity can be determined by momentum of so called particle distribution functions which are described by Boltzmann transport equation. LBM has been extensively studied in last several decades and witnessed as capable like conventional methods for various fluid problems. LBM has its own procedure to solve fluid problems and aforementioned Boltzmann equation (LBE) used to solve fluid flow instead of Navier-Stokes equation (NSE) [1]. To reveal LBM is liable to apply fluid flow, derivation of macroscopic NSE from LBE is made under the Chapman-Enskog expansion which is a multiscale analysis by Chapman and Enskog [2]. LBM is a well-established alternative when it comes to simulate various types of fluid flows including turbulence, multicomponent, multiphase, and porous media flows across complicated geometries [3]. In civil engineering field LBM has been successfully solved free surface flow, groundwater flow and tsunami with shallow water equation. Main advantages of LBM being useful and attractive method in fluid dynamics over the classical approach to solving NSE are its remarkable conceptual simplicity, ease of implementation, predestination to massive parallel computing and straightforward implementation of geometry. In this paper, simplest form of LBM, namely LBM with Bhatnagar-Gross-Krook (BGK) collision operator, is incorporated with turbulent theory and presented for flow around simple square obstacle.

Стандарт К-Эпсилон загвар /Standard K-Epsilon model/

Энэ бол Смагоринскийн турбулент загварыг ашиглан тооцсон квадрат саад тойрч урсах урсгалын хуйлралт болон урсгалтын шугамыг харуулсан зураг юм. К-Эпсилон загвараар бодож тооцсон жишээний зураг байхгүй учраас үүнийг орууллаа.

ШУТИС-т байхад санаандгүйгээр бас гол гаргах маягаар задгай голдиролийн гидравликтай холбоотой хэд хэдэн англи номтой болсон юм. Эдгээр номонд гидравлик загварчлалын хэсэгт турбулент урсгалын маш олон загварчлалын тухай, хүйтэн хүйтэн төрхтэй олон дифференциал тэгшитгэлүүдтэй загварууд олон байдаг ч уншаад ойлгох нь ховор байваа. Тэдгээрийн нэг болох олон удаа өлийн даваан дээр дайралдаж байсан нөхөр бол яах аргагүй доор дурьдах К-Эпсилон загвар юм.

К-Эпсилон загвар

К-Эпсилон загвар нь ихээхэн даралтын өөрчлөлттэй урсгалд сайн тохирдоггүй боловч хамгийн түгээмэл хэрэглэгддэг турбулент загварчлалын нэг юм. энэ бол хоёр тэгшитгэлт загвар бөгөөд энэ тэгшитгэлүүд нь шингэний урсгалын турбулент шинж чанарт нэмэлт зөөгдөлт/шилжилтийн тэгшитгэлийг хамааруулж үзнэ. Эдгээр хоёр тэгшитгэл нь тунбулент энергийн тархалт, конвекци гэх мэт хугацаанаас хамаарсан нөлөөллийг тооцох юм. Эхний шилжихүйц, тээвэрлэгдэхүйц хэмжигдэхүүн нь турбулент кинетик энерги k юм.

Хуучин ном материал дахь график зургийг шинэчлэх, графикаас тоон өгөгдөл авах /Extract data from scanned graph and image/

Хуучин ном материал дахь график зургийг шинэчлэх, графикаас тоон өгөгдөл авах

Яаж хар графикаа өнгөт болгох вэ? Яаж хуучин графикыг бодт тоон өгөгдөлтэй нь сэргээн зурах вэ? Яаж өөрийнхөө үр дүнг бусдын графиктай харьцуулж харуулах вэ? Иймэрхүү асуудалтай тулгардаг бол сайн байна. 

Хуучны ном сэтгүүл ямар файлаар байх бишдээ. Файлаар байлаа ч уг график яг ямар тоон өгөгдөлөөр байгуулагдсан эсэх нь үл мэдэгдэх маш олон графикийг бид янз бүрийн байдлаар ашиглах шаардлага гардаг. Жишээ нь:

Текст засварлагч VIM-тай ажиллах /Work with Text editor VIM from cmd/

Текст засварлагч VIM-тай коммандын цонхноос ажиллах

Програм бичих кодлоход хамгийн чухал хэрэгсэл бол текст засварлагч (text editor) бөгөөд олон янзын, өөр өөрийн давуу болон сул талуудтай, хэл тус бүрд тохируулсан гэх мэт янз бүрийн л засварлагч байна. Бидний заримдаа хэрэглэдэг notepad бол нэг төрлийн энгийн текст засварлагч юм. Миний хамгийн дуртай засварлагч бол notepad++ бөгөөд үүнийг дээрх виндовсийн notepad дээр үндэслэж c++ хэл дээр бичсэн гэдэг. C++ хэл яагаад нэмэх нэмэх (plus plus) гэж нэрлэгдсэн шиг энэхүү засварлагч notepadдээр суурилж нэмэлтүүдийг хийж өгсөн учраас notepad ++ хэмээн нэрлэгджээ. Энэ засварлагч нь мөрний дугаар, хэлний тушаалуудын өнгө, өгөгдөл тесктийн ялгарал гэх мэтээрээ давуу талтай ч дутагдалтай тал бас бий. Мөн хааяа японы Хидэмару (Hidemaru) хэрэглэнэ. Харилцах цонхыг нь сайхан тохируулчихвал бас янзтай л засварлагч даа.

Зургийн өргөтгөл солих, хөдөлгөөнт зураг үүсгэх, gif зургаас видео файл үүсгэх /image processing,create video from sequence image/

Зургийн өргөтгөл солих, хөдөлгөөнт зураг үүсгэх, gif зургаас видео файл үүсгэх

Хүн өөрийн санаагаа хэлээр бас бичгээр заримдаа үйлдлээр илэрхийлэх боломжтой. Илтгэл тавих, Лекц унших гэх мэт ганцаарчилсан тоглолтын үед энэхүү гурвыг цөмийг нь ашиглаж чадвал сайн илтгэгч басхүү сайн лектор хэмээж болох буй. ЗА

Ганц зураг/график мянган утга санаа/өгүүлбэрийг илэрхийлэх/орлох чадалтай.

гэсэн утгатай хэлц байдагийг утгыг нь санахаас үндсэн хэлбэрийг нь олсонгүй. Тиймдээ ч олон янзын графикийн хэлбэрийг тодорхойлж, олон зүйлийг зурж үзүүлдэг бизээ. Инженер хүмүүний оюуны илрэл уг зурагт дүрслэлгүйгээр гарах боломжгүй учир бид зураг төсөл зохиодог юм. ккк. Үнэхээр өгүүлбэр уншина гэдэг залхуутай мөртлөө зураг харахад зугаатай байдаг даа.

Иймэрхүү л хөдөлгөөнт зураг хийх боломж, гарцын тухай

Тооцон бодох шинжлэх ухаанд графо-дүрслэл гэж нэрлээд байгаа үр дүнг бусдад дүрслэн харуулах үйл яцв тйим ч амаргүй билээ. Сайхан тооцоо хийсэн бол сайхан видео, зураг харуулж түүний эцсийн горийг гаргахгүй бол ямар хэрэг байх билээ. Тооцооны үр дүнг зургаар мөн хөдөлгөөнт дүрсээр харуулах боломжтой. Зураг дотроо хөдөлгөөнт зураг гэж байдаг ба үүнийг GIF зураг гэнэ. Хөдөлгөөнт дүрст файл гээд байгаа бичлэг бол олон янзын өргөтгөлтэй HD эсвэл муу чанартай гэх мэт байна. Энд яаж зурагт файлаас GIF үүсгэх, түүнээс яаж бичлэгт файл болгох талаар авч үзье ээ. Зургийн өргөтгөл солих хүртэл төвөгтэй байдаг бол энэ зааварчлалыг уншвал хялбар болох байхаа. 

Параллель хамааралт шилжүүлэг /Affine transformation/

Аффин шилжүүлэг – Параллель хамаарлын шилжүүлэг

Аффин буюу хамааралтай орон дахь геометрийн биет цэг, шулуун, хэрчим гэх мэтийг өөрчлөлтийн дараа хадгалж үлдээхэд зориулсан шугаман шилжүүлгийн функцыг аффин шилжүүлэг буюу параллель хамаарлын шилжүүлэг гэнэ. Энэ шилжүүлгээр хамааралтай орон дахь газрын зураг дээр хөрвүүлэг (translation), масштаблалт (scaling), эргүүлэх (rotating), тайрах (trimming), сунгах (shear map), нэгтгэх (composition) гэх мэт олон үйлдлийг хийх боломжтой.

Хэрэв Х ба Y нар нь хамааралтай орон (координат болон өндрийн систем ижил) бол параллель хамаарлын шилжүүлэг бүр f: X --> Y нь x --> Mx+b гэсэн хэлбэрээр илэрхийлэгдэнэ. Энд М нь Х дээрх шугаман шилжүүлэг ба b нь Y дахь вектор юм. Өөрөөр хэлбэл хоёр газрын зураг хамааралтай бол тэдгээрийн координатыг дараах байдлаар хамааруулж болно.

Энд y ба x нь өөр өөр зургуудын байрлалын векторууд гэж үзэж болно. Энэ шилжүүлгийг хэрхэн газрын зургыг эргүүлж тасдаж авах жишээгээр ашиглая. Энэхүү шилжүүлгийг семинар дээр Хосояамада багш хийж үзүүлсэн юм.

Figure 1. Жишээ шилжүүлэг (ногоон зургийг бид тооцоонд ашиглана.)

Төвийн эрчим хүчний системийг усны эрчим хүчээр хүчитгэх нь/Hydropower scheme to strengthen CES of Mongolia/

Hydropower scheme to strengthen CES of Mongolia

Энэхүү өгүүлэл нь Төвийн эрчим хүчний системийг Энерги хуримтлуулах усан станц (ЭХУС) байгуулсанаар хэрхэн тогтвортой найдвартай болгох талаарх шийдлийг дэвшүүлсэн төслийн санал юм. Хуулбарлахыг хориглоно. Иш татахыг зөвшөөрнө.

PROJECT TITLE

Hydropower scheme to strengthen Central Energy System of Mongolia [abbreviation is HPSCES]

OBJECTIVE OF PROJECT

Outcomes of this project will introduce solution with strategy of new hydropower scheme which would make stable electricity grid system to strengthen Central Energy System. Operation concept of proposed pumped storage power plant is to store excess electricity from CES produced by various power sources such as intermittent renewable source and to produce electricity to CES when it has peak load, therefor system will become more flexible than current condition. Moreover, proposed pumped storage facility will response of safety guarantee for CES.

Нийгата мужийн Хаяадегава боомт, Үчинокүра боомт, Кажигавачисүи боомт, Агекава боомт, Каносе боомтуудын тухай /Hayadegawa, Uchinokura, Kajigawa, Agekawa, Kanose dams in Niigata prefecture in Japan/

Нийгата мужийн Хаяадегава боомт, Үчинокүра боомт, Кажигавачисүи боомт, Агекава боомт, Каносе боомтуудын тухай

2015 оны 7 сарын 11-нд Нийгата мужийн Агано гол болон түүний цутгал голууд дээрх зарим боомтуудыг үзэх боломжыг НТС-ийн Усны инженерийн магистр оюутан найзууд маань олгосон юм. Боомтууд өндөрлөг уулархаг газар байрладаг учир тусгай зорчих тээврийн хэрэгсэл, автобусны чиглэл гэж үгүй болхоор өөрийн машинаараа үйлчилж өгсөнд нь маш их талархаж байгаа юм. Ойр зуур орших боомтуудыг унадаг дугуйгаар явж үзэх бүрэн боломжтой боловч тэр бүр цаг зөв олдохгүй юм. Ингээд энэ өдөр доорх 5 боомтууд дээр очиж үзлээ.

Боомтын нэр	Япон нэр	Өргөрөг	Уртраг
Хаяадегава боомт	早出川ダム	N 37°381' 33''	E 139°17' 36''
Үчинокүра боомт	内の倉ダム	N 37°511' 01''	E 139°25' 29''
Кажигавачисүи боомт	加治川治水ダム	N 37°481' 53''	E 139°29' 34''
Агекава боомт	揚川ダム	N 37°411' 37''	E 139°23' 14''
Каносе боомт	鹿瀬ダム	N 37°421' 19''	E 139°28' 11''

Агоно голыг эрчим хүчний гол хэмээн нэрийддэг нь энэ гол дээр олон арван усан цахилгаан станц оршиж Нийгата муж, Төмөр замын хэрэглээг хангадагтай холбоотой юм. Бидний эхний очсон боомт бол Хаяадегава боомт байсан юм.

Figure 1. Нийгата муж дахь боомтуудын түгээмэл төрөл. Боомт нь бетон болон шороон боомт гэж ангилагдана.Бетон боомт нь хүндийн хүчний, тулгуурт (хөндий), аркан боомтууд гэж ангилагдах бол шороон боомтууд нь чулуун болон шороон боомтууд гэж ангилагдана.

Квадрат саад тойрч урсах урсгал/flow around square obstacle with LBM

Квадрат саад тойрч урсах урсгал

Латтис Больцманы арга нь мөргөлдөөний интегралын ойролцооллоос хамаарч хэд хэдэн төрөлд хуваагдах ба эдгээрт тайвшралтын хугацаа чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Хамгийн энгийн мөргөлдөөний операторын ойролцоолол нь ВГК буюу нэг тайвшралтын хугацаатай мөргөлдөөний илэрхийлэл юм. Үүнээс гадна хоёр тайвшралтын хугацаатай болон олон тайвшралтын хугацаатай гэж байна. Эдгээр нь ганц тайвшралтын хугацаатай мөргөлдөөний интегралаас боловсруулахад төвөгтэй боловч тогтвортой шийдийг өгч чаддаг. ВГК ойролцоололд Больцманы тэгшитгэлийг шийдэх бас олон янзын зам байна. Олон фазат болон олон бүрэлдэхүүнт урсгал бүрд тусгай тусгай хандлагууд судлагдсан байна. Мөн Махын тооны хязгаарлалтаас болж турбулент урсгалыг загварчлах боломж ердийн ВГК-д байхгүй болох ба зарим нэг сайжруулалт хийгдэх шаардлагатай. Үүнээс гадна тэнцвэрт түгэлтийн функцад нягтыг хаалтанд байх задаргааны гишүүд дээр шууд нэмж загварчлах боломж байна. Ердийн ВГК болон нягтын функцыг дотор агуулсан ВГК хоёрын ялгааг квадрат саадыг тойрч урсах урсгал дээр туршиж Рейнольдсын тооны боломжит утгад хүрье.

Мөргөлдөх процессыг тооцоолох

Ердийн	Агуулсан
DO i=0,n       DO j=0,m       t1=u(i,j)*u(i,j)+v(i,j)*v(i,j)       DO k=0,8       t2=u(i,j)*cx(k)+v(i,j)*cy(k)       feq(k,i,j)=w(k)*rho(i,j)*(1.+3.0*t2+4.50*t2*t2-1.50*t1)       f(k,i,j)=omega*feq(k,i,j)+(1.-omega)*f(k,i,j)       END DO       END DO       END DO	DO i=0,n       DO j=0,m       t1=u(i,j)*u(i,j)+v(i,j)*v(i,j)       DO k=0,8       t2=u(i,j)*cx(k)+v(i,j)*cy(k)       feq(k,i,j)=w(k)* (rho(i,j)+3.0*t2+4.50*t2*t2-1.50*t1)       f(k,i,j)=omega*feq(k,i,j)+(1.-omega)*f(k,i,j)       END DO       END DO       END DO

Харин хурдыг тооцоолоход

Ердийн	Агуулсан
DO i=1,n       DO j=1,m-1       usum=0       vsum=0       DO k=0,8       usum=usum+f(k,i,j)*cx(k)       vsum=vsum+f(k,i,j)*cy(k)       END DO       u(i,j)=usum/rho(i,j)       v(i,j)=vsum/rho(i,j)       END DO       END DO	DO i=1,n       DO j=1,m-1       usum=0       vsum=0       DO k=0,8       usum=usum+f(k,i,j)*cx(k)       vsum=vsum+f(k,i,j)*cy(k)       END DO       u(i,j)=usum       v(i,j)=vsum       END DO       END DO

Тайвшралтын параметрийг гараас өгч турбулент горимд хурэхийг хичээе. Эхний утга нь анхны хурд юм. Дараагийн утга нь тайвшралтын параметр юм.

Ердийн ВГК загвар

0.1

1.9

 Re=   1139.999     ome   1.900000     tau  0.5263158

Fortran Pause - Enter command<CR> or <CR> to continue.

Урсгалын шугам